Organisatie en repetities (beginnende) hobby-band
Lekker spelen:
Als repetities leuk gaan, dan gewoon lekker spelen. Je hebt mijn adviezen dan niet nodig. Als het niet naar je zin gaat en als je er muzikaal meer uit wilt halen, dan hoop ik dat deze pagina iets kan bijdragen.
Bewustzijn:
Als jouw band niet uit "virtuozen" bestaat, moet het meestal wel mogelijk zijn om goede muziek te maken en er moet ook progressie mogelijk zijn. Als dat niet vanzelf gaat, dan zijn er meestal één of meer muzikanten die zich niet overal bewust van zijn. Er kan al wat verbeterd worden door een goede organisatie en een bepaalde werkwijze, maar soms zal iemand ergens op gewezen moeten worden.
Ik ga het niet hebben over op tijd komen, afspraken nakomen en dat het gezellig moet zijn. Dat snapt iedereen wel. Ik ga uit van een band met een veel voorkomende bezetting: zang, bas, drums, gitaar en toetsen (of een 2e gitaar).
Frequentie repetities hobby-band:
Naast thuis nummers uitzoeken en oefenen is eens per week met z'n allen repeteren voor veel hobby-muzikanten minimaal nodig om tot enig resultaat te komen. Als alle bandleden er plezier in hebben en de ijzeren wil hebben om elke week te repeteren, dan leert de praktijk dat door ziekte, vakanties en andere redenen toch nog ca. 1/3 van de repetities uitvalt of dat er niet compleet gespeeld kan worden.
Er zijn muzikanten die maar eens in de twee weken of nog minder willen repeteren. Ook deze mensen gaan op vakantie en moeten wel eens afzeggen. Dan kan het voorkomen dat een band weken lang niet of niet compleet kan repeteren. Een bevredigend resultaat is dan nauwelijks mogelijk, tenzij het om ervaren muzikanten gaat die thuis oefenen en veel optreden.
Muzikale keuzes:
Als een band eigen composities speelt, zijn er meestal één of twee personen met de meeste ideeën. De anderen voeren uit, al dan niet met inbreng. Dat is een proces waarbij de neuzen muzikaal de zelfde kant op moeten staan.
Ook bij een keuze voor een bepaalde stijl is het natuurlijk handig als een band uit gelijkgestemden bestaat.
Als een band (bekende) covers speelt, is ieders smaak iets minder van belang. Vaak wordt er overlegd of democratisch beslist welke nummers er gespeeld worden zodat iedereen aan z'n trekken komt. Dat kan prima gaan, maar soms leidt dat tot veel gepraat. Het is dan een idee om degene met het beste muzikale gehoor als muzikaal leider aan te stellen. Iedereen levert z'n wensen in bij deze persoon en die beoordeelt of een nummer te spelen is en in het repertoire te passen is. Deze muzikaal leider verplicht zich wel om min. 1/3 van ieders ideeën te accepteren. In de praktijk zal blijken dat het repertoire wat evenwichtiger wordt (zie wat muziekkeuze betreft ook de pagina "Optreden").
Overige zaken:
Het is ook goed om andere taken te verdelen, bijv. iemand voor (indien gewenst) uitschrijven van muziek, techniek, opnemen van repetities (zie ook verderop deze pagina). Als je wilt optreden, iemand voor: boekingen, vervoer, financiën, social media, misschien een website, overige promotie, merchandise, enz.
Muzikale informatie voor de bandleden:
Het is prettig als elk nummer uitgeschreven is (zie ook pagina "Schema's opschrijven"). Er hoeft dan niet meer over een uitvoering gepraat te worden (hoe zat het ook alweer?) en het is handig als iemand thuis z'n partijen gaat doornemen. Ook voor drums en zang is een maatschema met akkoorden en de vorm van het nummer zinvol. Het is helemaal handig voor een eventueel nieuw bandlid.
Soms is het helemaal niet leuk om in je eentje thuis te oefenen. Als dan ook niet precies duidelijk is wat er geoefend moet worden, dan kan het zijn dat iemand het maar laat zitten. Het motiveert als alles duidelijk is en goed te vinden is (men heeft dan ook geen excuus meer om het te laten zitten)
De zelfde taal spreken:
Het is jammer en tijdrovend als er aan iemand verteld moet worden in welke vakjes de vingers geplaatst moeten worden, of welke toetsen er ingedrukt moeten worden als er basis-klanken zoals (ik noem maar wat) maj7 of 7sus4 gespeeld moeten worden. Ook de bassist moet weten hoe akkoorden heten en opgebouwd zijn om harmonischen te kunnen spelen. Als iemand dat niet leert, hebben akkoordenschema's ook geen zin. Voor sommigen is het leren van alle theorie op deze site wat te veel gevraagd, maar het zou mooi zijn als betreffende bandleden in ieder geval deel 1 van deze cursus zouden leren.
Effectief repeteren:
Het is niet raadzaam om altijd maar met de kwaliteit van de muziek bezig te zijn. Het repertoire spelen (zonder dat er voor elk foutje gestopt wordt) is ook goed. Gewoon zo nu en dan lekker muziek maken dus. Als je één of meer nummers extra aandacht wilt geven, spreek dat dan aan het begin van een repetitie af, zodat iemand die lekker muziek wil maken daar niet opeens midden in de repetitie mee geconfronteerd wordt. Besteed dan zeker niet meer dan een half uur aan een nummer en leg veranderingen vast en let er op dat iedereen dat doet. Als een nummer nog meer aandacht nodig heeft, doe dat dan thuis of bij een volgende repetitie.
Opstelling:
Vaak wordt er in een rondje opgesteld zodat iedereen elkaar goed kan horen en zien. Als de oefenruimte het toelaat en als je wilt optreden, repeteer dan ook eens naast elkaar zoals je op de meeste podia opgesteld staat.
Een belangrijke kleinigheid bij repetities:
Als er gepraat wordt, speel dan niet op je instrument. Het beste is als de drummer z'n stokken neerlegt en de anderen hun volume laag draaien. Ook tussen de nummers door, stilte. Als je in je eentje iets op je instrument wilt uitproberen, vraag daar dan even de gelegenheid voor.
Hoe krijg je nummers klinkend:
De gemeenschappelijke hobby moet zijn "goede muziek maken" (niet te verwarren met ingewikkelde muziek). Basis vereisten: zuiver, in de maat en dynamisch (zie verderop deze pagina). Niemand zal zeggen dat hij liever "slechte muziek" maakt, dus de gemeenschappelijke hobby kan makkelijk gedefinieerd worden. Overbodig????? Het kan mensen bewust maken dat er iets meer van ze verwacht wordt dan alleen maar voor de gezelligheid meespelen en dat ze geen dingen moeten spelen die ze niet kunnen.
Vervolgens moet het collectief heilig verklaard worden. Als er in een bepaald nummer commentaar is op iemands spel, dan moet de betreffende muzikant iets anders of een voorgesteld alternatief uitproberen en dan samen luisteren wat het mooiste klinkt. Verschil van smaak is natuurlijk mogelijk, maar dan kan de meerderheid of een muzikaal leider de knoop door hakken. Er is dus geen plaats voor "ego's". Die kunnen beter een solocarrière beginnen.
Voor bijv. een gitarist mag de hobby niet zijn "gitaar spelen". Dat is een hobby voor thuis. In een band is een instrument bespelen geen doel, maar een middel om muziek samen klinkend te krijgen.
Als het mooier klinkt als iemand (een deel van) een nummer niet mee speelt, dan mag dat geen probleem zijn. Professionals vinden dat heel normaal en die krijgen daar geen gekrenkt ego van (die gaan dan even genieten van de muziek die de anderen voortbrengen).
Ook als er iets heel eenvoudigs van je verwacht wordt, ga je dan niet vervelen onder het spelen of klooien, maar probeer dat eenvoudige lickje of slagje of zelfs een enkel toontje helemaal perfect te spelen.
Spreek bij elk nummer het einde af en houd je daar exact aan. Een rommelig eind kan een verder goed gespeeld nummer verpesten. Bij het einde van een nummers is naar elkaar luisteren vaak niet genoeg. Naar elkaar kijken kan enorm helpen om iets gelijk te krijgen. Ook bij gezamenlijke accenten in een nummer is naar elkaar kijken aan te bevelen.
Als een nummer een uitstervend einde heeft, is het vaak ook mooi als alle instrumenten op het zelfde moment stil zijn, maar het ene instrument klink langer door dan het andere. Wat je vaak hoort is dat na een drum roffeltje iedereen helemaal stil is. Ook bij een "herrie-eind" is het mooi als iedereen tegelijkertijd stil is.
Lees ook nog eens goed de alinea's over dynamiek op de pagina's "Muzikaliteit en meer" en "Componeren".
Voorbeeld: https://www.youtube.com/watch?v=qbEIcYzeBnM
Een live cover van mijn bandje: You Learn - Alanis Morissette.
De speciale productie van het origineel is wat betreft klank niet na te spelen. Ook Alanis Morissette kan dat niet en zij maakt er live van alles en nog wat van, van akoestisch tot een soort metal. Wij wilden daar iets tussenin:
- Couplet: zacht, gitaar zonder enig effect. Drums hi-hat dicht.
- Pre-chorus: "breder" gitaargeluid tokkelend.
- Refrein: harder, orgel erbij, drums ride (open hi-hat kan ook).
Zeker niet perfect gespeeld, maar wat betreft dynamiek maakt het duidelijk wat ik bedoel. Niet alles op één volume door rammen dus (het orgel-geluid maak ik hier met een gitaar-effect).
Als iedereen een nummer graag wil spelen, maar het origineel is o.a. mooi door een hele grote bezetting, met bijv. 3 toetsenisten, 4 gitaren, blazers, enz, dan kun je een slap aftreksel verwachten als je dat probeert na te spelen met een kleine band. Een optie is dan om een eigen bewerking te maken met een ander arrangement met misschien zelfs een compleet afwijkende beat (bijv. van een funk een reggae maken of zoiets). Je kunt ook op Youtube zoeken hoe anderen met een kleine band zo'n nummer gecoverd hebben (soms verrassend simpel en goed).
Partijen uitzoeken en leren spelen kan thuis gebeuren. Op Youtube wordt vrijwel elk nummer op elk instrument wel door iemand voorgedaan en dat is natuurlijk ideaal als je covers speelt. Maar soms moet er voor jouw bezetting of voor een eigen uitvoering een partij aangepast worden. Ook kan het zijn dat iemand moeite heeft met een partij. Daar hoeft niemand zich voor te schamen, want de originele nummers zijn meestal ingespeeld door topmuzikanten die vaak ook nog hun specialisme laten horen. Van die topmuzikanten moet je dus iets gaan naspelen waar ze zelf jaren op geoefend hebben. Soms is dat onmogelijk en dan moet je dat ook niet willen, maar er zelf iets eenvoudigers van maken.
Als een band een nummer al een poosje speelt is het goed om het origineel nog eens goed te beluisteren. Je hoort dan waarschijnlijk leuke karakteristieke dingetjes die in de uitvoering van jouw band verloren zijn gegaan. Leuk om die alsnog te leren spelen.
Over het algemeen kun je stellen dat goed covers spelen heel erg moeilijk is.
Hieronder per instrument nog een paar tips.
Drums:
Een rammelende (dus voor de drummer te moeilijke) beat is funest voor een nummer, maar de beat kan vaak vereenvoudigd worden. Probeer eens een bassdrum alleen op de 1e tel. Er ontstaat dan veel meer "lucht" in de muziek en de bassist heeft meer vrijheid in de rest van de maat zonder dat bas en bassdrum exact op elkaar afgestemd hoeven te zijn.
Probeer ook zo weinig mogelijk of geen fills (roffels) te slaan. Vaak voegen ze niets toe en halen ze alleen maar de beat er uit. Zeker niet bij elke akkoordenwisseling alle toms langs. Ook de sound van de beat is dan weg. Als je een fill wilt spelen is het vaak mooier om iets te variëren binnen de beat met snare, hihat en bassdrum. Het beste is simpel en strak.
Ook overbodige accenten dragen niet bij tot een stady beat. Als er werkelijk accenten in een nummer horen, sla ze dan niet te hard. Het zijn al accenten, die hoeven vaak niet overdreven te worden.
Als het aanhouden van het tempo een probleem is, gebruik dan een metronoom met een (open) koptelefoon. In het begin zal je zeker van de metronoom gaan afwijken en moet je ook weer "in het gareel komen" waardoor de beat nog een keer rammelt. Dat is dus een extra onregelmatigheid om de eerste afwijking te corrigeren. Dat is vervelend, maar daar moet je even doorheen.
Als de drummer met een metronoom speelt en na enige oefening goed op tempo blijft, is aanpassen aan de anderen niet mogelijk. De andere muzikanten zullen dan schrikken van hun eigen tempovastheid. Ook voor de anderen is dit verhelderend en het zal enige tijd duren voordat iedereen goed met een vast tempo kan meespelen.
Kortom, in het begin is het een ramp, maar het is voor iedereen bijzonder leerzaam. Probeer het een paar maanden en probeer het daarna weer zonder metronoom. Het is niet bij alle nummers mooi om exact op tempo te blijven. Zonder metronoom klinkt de meeste muziek wat minder statisch (niet te verwarren met "rommelig").
Als één of meer mensen moeite hebben met een tempo, probeer het nummer dan ietsje sneller of langzamer te spelen. Eén of twee BPM (beats per minute) kan net het verschil zijn waardoor de gehele band wel lekker in het ritme kan blijven. Het is niet erg als je een nummer iets langzamer of sneller speelt, als het samen maar goed klinkt.
Metronoom:
Deze metronoom van Boss is niet goedkoop (ca. 145 euro) maar bijzonder geschikt voor drum-mers en ook voor andere muzi-kanten. De aansluitmogelijk-heden zijn legio en het apparaat is makkelijk in het gebruik.
Voor de telefoon is er de gratis app "Soundcorset". Natuurlijk amper aansluitmogelijkheden, maar als metronoom (en stemapparaat) een aanrader.
Bas:
Als een baspartij te moeilijk is, vereenvoudig die dan ook. Laat tussen-toontjes weg. Concentreer je op de hoofd-beat en ga dat eerst spelen samen met de drummer. Samen moet er een stady groove ontstaan. Als dat "staat" dan pas de andere instrumenten erbij laten spelen. Als het na een aantal repetities bij een bepaald nummer niet strak wordt, schrap het nummer dan voorlopig uit het repertoire, ga er thuis op oefenen en probeer het na een paar maanden nog eens. Als het wel lukt, kun je (als je dat al wilt) met bas en drums steeds een ritmisch element toevoegen, maar ook hier geldt: strak en simpel is beter dan ingewikkeld en rommelig.
Gitaar en toetsen:
Het belangrijkste is om elkaar de ruimte te geven omdat deze twee instrumenten in het zelfde gebied opereren. Nooit solootjes door elkaar heen spelen om iets op te vullen. Spreek af wanneer iemand variaties voor z'n rekening neemt. Ook nooit door de zang heen pielen. Als beide instrumenten ritmisch spelen, stem dat dan heel goed op elkaar af. Luister kritisch of het geen zooitje wordt. Ook hier weer, eenvoud is beter.
Toetsen:
Op een piano kun je complete en ingewikkelde muziekstukken in je eentje spelen. Een piano is niet voor niets "de koning" van de instrumenten. Een toetsenist in een (pop/rock) band, meestal met een keyboard, heeft vaak de wat ondankbare taak om de muziek voller te maken (oftewel "dicht te smeren") door akkoorden of een enkele toon te laten liggen en vooral niet te veel te spelen (tenzij er typisch toetsenwerk vereist is). De gitaar is over het algemeen geschikter voor het ritmische deel van de begeleiding. Een band-toetsenist onderscheidt zich van de "pianist" door deze taak zonder gezeur op zich te nemen en maar af en toe z'n moment te pakken.
Een band-toetsenist moet ook zeer bedreven zijn in het gebruik van de juiste geluiden en het juiste volume (bij elk geluid goed in balans met de rest van de band).
Voor een pop/rockband is een goede band-toetsenist van onschatbare waarde en vaak ook moeilijk te vinden. Als je een "pianist" in jouw (pop/rock) band hebt, bind dan één hand op z'n rug, spalk 2 vingers van de andere hand en dien een sterk kalmerend middel toe. Als je zelf een "pianist" bent, lees deze alinea dan net zo vaak totdat je een "band-toetsenist" bent.
Gitaar en 2e gitaar:
Laat één van de twee gitaristen denken als een toetsenist.
Zang:
Vooral zangleraren zullen het niet met mij eens zijn, maar ik wil hier stellen: een zanger(es) kan iets, of kan iets niet. Vaak kun je een nummer waarbij de zang na een paar keer oefenen nog nergens naar klinkt gewoon schrappen. Het is geen schande als iemand iets niet kan. Maak dankbaar gebruik van wat iemand wel kan.
Soms kunnen zangers door een sterke voordracht en/of een aansprekend stemgeluid een gebrekkige zang verdoezelen. Bij zangeressen is dat niet onmogelijk maar moeilijker omdat niet helemaal zuivere hogere tonen van een vrouwenstem veel meer opvallen.
Ook de timing kan problemen opleveren, maar dat is vaak wel door oefening op te lossen.
Ook een zanger(es) kan het te ingewikkeld maken. Allerlei "ad libs" (improvisaties) slaan soms nergens op en maken de zang onnodig moeilijk. Probeer eerst de basis-melodie goed te zingen. Vaak is het het mooist om het daarbij te laten.
Ik heb groot respect voor iemand die van alles goed kan zingen, zeker als het een zangeres met een mooie stem betreft. Als je die in je band hebt heeft ze een uitzonderingspositie. Ik adviseer: op handen dragen, altijd gelijk geven, cadeautjes geven, monitor voor haar dragen, haar microfoon aansluiten en haar vooral veel prijzen. Als ze naar een andere band dreigt te gaan: geld bieden en als dat niet werkt, elke week mee naar huis nemen en ergens opsluiten (niet vergeten om zo nu en dan eten en drinken te brengen).
Harmonizer:
Als een band werkt met één zanger(es) en je hebt geen mensen die stemmetjes kunnen zingen, dan is het leuk om met een harmonizer te werken. Dit apparaat kan 2e en 3e stemmen toevoegen, een stem verdubbelen en andere effecten toevoegen (galm, echo, e.d.) Er moet een gitaar of keyboard op aangesloten worden. Het apparaat "hoort" de
akkoorden van het instrument en voegt dan de juiste stemmen erbij. Op het moment dat de zanger(es) de harmonizer gebruikt moeten er duidelijke majeur- of mineur-akkoorden gespeeld worden. Het mag een uitgebreid akkoord zijn, maar niet een enkele toon of een lickje en geen stilte.
Meerstemmigheid moet je selectief gebruiken. In een couplet niet, of een enkele zin. In een refrein kan het bijdragen aan meer dynamiek. Soms is slechts één extra stem voldoende en mooier.
Repetities opnemen:
Opnames van repetities kun je maken met een z.g. "handheld recorder". Zo'n apparaat koop je voor nog geen 100 euro en is geschikt voor volumes van laag tot hoog. Het resultaat is beter dan opnames met een telefoon.
Je moet even uitproberen waar het apparaat precies opgesteld moet worden in de oefenruimte voor de beste registratie.
Het apparaat kan zo ingesteld worden dat er meteen MP3's met een bescheiden formaat gemaakt worden die je naar bandleden kunt doorsturen om thuis te beluisteren. In de oefenruimte beluisteren is de eerste keren leuk, maar zonde van de oefentijd.
Als je nummers verandert, dan is het ook prettig om dat op te nemen om de "vorm" van het nummer vast te leggen. Mensen kunnen dan thuis de eigen bewerking oefenen.
Mindset / begeleidingsband ?!?!
Op deze pagina heb ik het vaak over eenvoud. Als het repertoire voornamelijk bestaat uit nummers met zang, dan kun je stellen dat de instrumentalisten de begeleidingsband vormen van de zanger(es). Iedereen is even belangrijk natuurlijk, maar als je zo denkt, heb je misschien minder de neiging om overbodige dingen te spelen. De zanger(es) heeft meestal de belangrijkste partij van een nummer en is bij een optreden het gezicht van de band. Laat dat goed tot z'n recht komen. Bij solo's kunnen de instrumentalisten zichzelf even in het zonnetje zetten. Als je aandachtsgeil bent, dan moet je zanger/es worden.
Zang en structuur:
Als een zanger(es) een keer niet kan en de instrumentalisten gaan zonder zang oefenen, dan kan er extra aandacht besteed worden aan solo's, beats, intro's, eindes, dynamiek, e.d. Als je een heel nummer zonder zang wilt doornemen, dan gaat het vaak mis. Ongemerkt leunt er altijd wel iemand op de zang wat betreft de structuur van een nummer. Deze persoon is dan al snel de weg kwijt. Geen ramp, maar het betekent wel dat de betreffende muzikant het nummer nog niet echt beheerst, niet zelf het nummer "maakt" maar met de anderen "mee speelt". Een reden voor deze muzikant om thuis nog eens naar de structuur kijken en om te proberen de zangpartij in z'n hoofd mee te zingen.
Bij elkaar blijven:
Als iedereen z'n best doet en je kunt het goed met elkaar vinden, dan is het devies bij elkaar blijven en alles de tijd geven. De een heeft meer tijd nodig dan de ander, maar progressie is altijd te behalen. Als dat langzaam gaat heb je het niet altijd in de gaten, maar als je oude opnames van repetities bewaart, kun je bijv. na een jaar hopelijk een behoorlijke progressie waarnemen. Daarbij, als je de zwakste schakel steeds blijf vervangen, dan is het denkbaar dat je een keer zelf aan de beurt bent en dat is de bedoeling niet neem ik aan.
Als het echt niet anders kan:
Als iemand echt niet voldoet en als er geen verbetering te verwachten is en de hobby van de meerderheid (goede muziek maken) in de weg zit, dan zit er niets anders op om deze persoon uit de band te zetten en een ander bandlid te zoeken. Als dit eenmaal duidelijk is, wacht er dan niet mee. Hoe langer je de situatie laat voortduren, hoe vervelender het wordt.
Als je in je eigen netwerk geen nieuwe muzikant kunt vinden, dan bieden de muzikantenbanken uitkomst. Als een nieuwe muzikant voor de eerste keer komt meespelen, zorg dan dat hij/zij 5 nummers instudeert. Vaak hoor je na enkele ogenblikken al of een muzikant goed (genoeg) kan spelen, maar 5 nummers is nodig om te kijken of de nieuweling ook de moeite heeft genomen om z'n partijen goed in te studeren.
Tot slot, zin hebben:
Het kan zijn dat je na een drukke dag en een hoop gezeur helemaal geen zin hebt om te repeteren. Soms worden dat de beste repetities en kom je blij thuis. Andersom, als je heel veel zin hebt om muziek te maken kan het een waardeloze repetitie worden waar niets klinkt en alles fout gaat. Niets aantrekken van "zin" dus.
Als er vragen zijn, of als je suggesties hebt voor deze pagina waar anderen mee geholpen zijn, dan hoor ik het graag.