
Waarom verhogen EN verlagen?

Je ziet de zwarte (hier rode) toets Ais (#A) of Bes (bB).
Het is een verhoogde A of een verlaagde B, maar het wordt de zelfde toon.
(het zelfde gebeurt bij de andere zwarte toetsen)
Als het de zelfde toon wordt, waarom wordt er dan verhoogd EN verlaagd?
Waarom 2 namen voor 1 toon?
Instrumenten zoals een piano / keyboard, gitaar of basgitaar hebben een vaste toonverdeling. De tonen kunnen daarom niet zuiverder gespeeld worden dan door het instrument wordt bepaald en dat is niet helemaal zuiver. Deze instrumenten zijn zo gestemd / gemaakt (bij een gitaar ook door de vaste positie van de "fretten") dat alle combinaties van tonen zo zuiver mogelijk klinken.
Dat is anders bij instrumenten waar je de exacte toonhoogte zelf kunt bepalen. Bijv. een viool heeft geen "fretten" en dan kun je elke gewenste toonhoogte spelen. I.v.m de zuiverheid kan het zijn dat een verhoogde toon (bijv. Ais) iets afwijkt van de verlaagde toon (Bes). Daarom wordt er verhoogd of verlaagd (verdere uitleg pas in deel 3).
Muzieknotatie met kruizen en mollen is dus te verfijnd voor instrumenten met een vaste toonverdeling. Voor deze instrumenten had bijv. alleen verhogen volstaan. Men had de tonen van de zwarte toetsen zelfs eigen letters kunnen geven, maar dat is allemaal niet aan de orde. Muzieknotatie geldt voor alle instrumenten en iedereen werkt met verhogen en verlagen, dus met kruizen en mollen en "is" en "es" (Engels: "sharp" en "flat"). Je zal het er mee moeten doen.

De zuiverheid van tonen heeft o.a. te maken met het gedrag van trillende snaren (natuurkunde). Men verhoogt of verlaagt ook volgens bepaalde regels. Dat is een lastig verhaal en je moet eerst veel meer weten voordat uitleg zinvol is. Gewoon aannemen en (stom) gaan verhogen of verlagen als je een # (is) of een b (es of s) ziet staan.
Voor gitaar, bas of toetsen maakt het voorlopig niet uit hoe je bijv. de toon tussen A en B noemt (Ais of Bes) of bijv. de toon tussen C en D (Cis of Des) enz. Het wordt toch de zelfde toon. In het begin van deze cursus beperk ik mij voor het gemak zo veel mogelijk tot alleen verhogen (met het achtervoegsel "is" dus). Dat is niet altijd volgens de regels, maar dat is niet belangrijk. Hoe het hoort en waarom, behandel ik pas in deel 3.

Afgezien van de zuiverheid zou je kunnen denken dat de verhoogde of verlaagde tonen (de zwarte toetsen) door de manier van noteren minderwaardig zijn t.o.v. de tonen van de witte toetsen. Dat is niet het geval. Een stukje geschiedenis:
In de oudheid begon men muziek te maken met slechts 3 tonen. Later ging men 5 tonen gebruiken, de "pentatoniek". Daarna ging men 7 tonen gebruiken, de "diatoniek". Weer later ontdekte men dat bepaalde tonen tegelijkertijd ook mooi konden klinken (meerstemmigheid / akkoorden) en daar had men meer tonen voor nodig. Tussen de 7 tonen van de "diatoniek" paste nog 5 andere tonen. Dat werden er totaal 12 en dat noemt men "chromatiek", maar de notatie is nog altijd gebaseerd op de "diatoniek". Waarom dat zo is wordt duidelijk als ik toonladders ga behandelen.