Afstanden oftewel intervallen
Afstanden tussen tonen worden meestal "intervallen" genoemd. De namen van de intervallen komen uit het Latijn. Intervallen zijn in de muziek uitermate belangrijk.
In de geel gearceerde delen van onderstaande toonladder (als voorbeeld maar weer eens van A) zie je de tonen die in de reeds behandelde akkoorden gebruikt zijn. Eerst de intervallen van de grondtoon naar deze tonen (meer intervallen komen later).
De grondtoon wordt ook "prime" genoemd. Prime betekent "eerste".
De afstand van de grondtoon naar de 3e trap van de toonladder heet een grote terts (van "tertius" wat derde betekent).
De derde trap kan ook verlaagd worden (b3). Dan heet de afstand vanaf de grondtoon een kleine terts.
Nu kunnen de (Franse) woorden majeur en mineur worden verklaard.
Majeur betekent groter of meerdere. Dat slaat in geval van de terts op de grote terts die in een majeur akkoord of toonladder de vrolijke klank oplevert. De afkorting maj. wordt niet gebruikt om in akkoord symbolen de vrolijke klank aan te geven. Zie pagina "Meer basis akkoorden"
Mineur betekent kleiner of minder. Dat slaat in geval van de terts op de kleine terts die in een mineur akkoord of toonladder de droevige klank oplevert. Mineur (afgekort m of min) wordt in akkoord-symbolen altijd vermeld om de droevige klank aan te geven.
Bijv. A majeur noemt men in het Nederlands ook wel "A groot" en A mineur noemt men ook "A klein".
In het Engels is majeur (groot) "major" en mineur (klein) "minor".
Van de grondtoon naar de 4e trap heet een kwart (van Quarto, vierde). Dit is de typische 2e toon van het sus4 akkoord.
Van de grondtoon naar de 5e trap heet een kwint (van quintus, vijfde). Het is heel vaak (niet altijd) de derde toon van een akkoord die het akkoord voller maakt, maar geen typische klank geeft.
Van de grondtoon naar de 6e trap heet een sext (van sextus, zesde). Dit is de 4e toon van een 6 akkoord.
Van de grondtoon naar de 7e trap heet een grote septiem (van septimus, zevende), Dit is de 4e toon van het maj7 akkoord. Dit akkoord wordt ook een "groot septiem akkoord" genoemd.
De 7e trap kan ook verlaagd worden (b7). Dan heet de afstand vanaf de grondtoon een kleine septiem. Dat is de 4e toon van een 7-akkoord.
Nu kan ook het woord "octaaf" (van octavo, achtste) begrepen worden. De afstand van de 1e toon van de toonladder naar de 8e toon, wat dezelfde toon wordt.
Belangrijk: "hele" en "halve"
Ook veel gebruikt worden de termen hele toonafstand en halve toonafstand. Met een halve toonafstand bedoelt men de afstand van een toon tot de eerstvolgende toon. Met een hele toonafstand bedoelt men de afstand van een toon tot 2 tonen verder (dus 1 toon overslaan).
De formule van de toonladder wordt vaak aangegeven met deze hele en halve toonafstanden. Tussen de 8 tonen van de toonladder zitten 7 afstanden.
T - T - T T - T - T - T T
1 2 3 4 5 6 7 8
hele hele halve hele hele hele halve
Hele en halve toonafstanden zijn ontstaan door het gebruik van de toonladder. Men noemt de afstand van de 1e naar de 2e trap één toonafstand (een hele) en daar zit 1 toon tussen die overgeslagen wordt. Als je dat een "hele" noemt, dan is de afstand tussen bijv. de 3e en de 4e trap een halve toonafstand.
Men heeft het ook wel over "hele tonen" en "halve tonen". Men zegt bijv.: "speel (iets) een "hele toon" hoger, of: een "halve toon" hoger (of lager). Dit is spreektaal. Men bedoelt dan een hele of halve "toonafstand" zoals hierboven beschreven.
Engels:
Een hele toonafstand: a whole stap of a whole tone,
Een halve toonafstand: a half stap of a semitone.
Dit verhaal over intervallen en hele en halve toonafstanden heel goed in je hoofd stampen, want je komt het vaak tegen in de muziektheorie, ook verderop in deze cursus !!!