Moll-Dur en Dur-Moll
In de klassieke muziektheorie is bijna alles wat je in muziek tegen kunt komen beschreven. Dat resulteert in onnoemelijk veel termen en begrippen en dat vind ik veel te veel voor muzikanten die andere muziek spelen. Maar er zijn een paar temen waar ik regelmatig vragen over krijg, ook van mensen die pop of jazz spelen. Het gaat om "Moll-Dur" en "Dur-Moll" en dat is toch wel interessant, vooral als je zelf iets wilt componeren en voor wat meer duidelijkheid over een toonaard.
Het zijn Duitse woorden. Moll betekent mineur (klein) en Dur betekent majeur (groot).
Als men in een liedje de belangrijkste laddereigen akkoorden gebruikt van A, dan is het duidelijk dat het om de toonaard A gaat (zie vorige pagina). Maar een akkoordenschema kan uit veel meer akkoorden bestaan, ook akkoorden die niet laddereigen zijn. Men kan dan spreken van een modulatie, maar in specifieke gevallen spreekt men van "Moll-Dur" of "Dur-Moll" (er zijn nog meer termen in dit verband, maar die laat ik even voor wat ze zijn).
Nogmaals de majeur en mineur laddereigen akkoorden van A (zie ook vorige pagina).
I II III IV V VI VII
Majeur: A Bm Cism D E Fism Gisdim
Mineur: Am Bdim C Dm Em F G
of : E
Wat is "Moll-Dur"?
In een majeur toonaard kun je ook akkoorden gebruiken uit de mineur toonaard. Het gaat om het veranderen van de subdominanten.
In geval van toonaard A (majeur):
De II van Bm naar Bdim.
De IV van D naar Dm.
Deze omzettingen noemt men Moll-Dur. Het gebruik van een mineur (Moll) laddereigen akkoord in een majeur (Dur) toonaard.
Zowel bij de II als de IV gaat het om het verlagen van één specifieke toon, de sext, de 6e trap van de toonladder.
In geval van de toonaard A (majeur) de toon Fis verlagen naar F.
II akkoord Bm (B D Fis) omzetten naar akkoord Bdim (B D F).
IV akkoord D (D Fis A) omzetten naar akkoord Dm (D F A).
Ik gebruik de romeinse cijfers niet voor akkoorden-notaties van liedjes, maar soms doet men dat wel en dan noteert men dat als IIMD en IVMD.
Wat is "Dur-Moll"?
Het kan ook andersom met deze akkoorden, in een mineur toonaard het gebruik van majeur laddereigen akkoorden. Dan heet het Dur-Moll.
Wat gebeurt er met de toonaard?:
Als men de Moll-Dur of Dur-Moll akkoorden gebruikt, dan is de toonaard nog steeds behoorlijk duidelijk en dan spreekt men doorgaans niet van een modulatie. Wel moet er in een melodie of solo rekening mee gehouden worden.
De dominant V:
De omzetting in een mineur toonaard van de V (in geval van toonaard Am de omzetting van het akkoord Em naar E) is geen Moll-Dur of Dur-Moll en ook geen modulatie. Die omzetting maakt de toonaard alleen maar duidelijker ("harmonisch mineur") (zie ook vorige pagina)