Meer basis akkoorden
Andere akkoorden worden gemaakt met andere akkoord-formules. Elke klank heeft z'n eigen kleine formule. Alles wordt afgeleid van de majeur toonladder incl. de tussenliggende tonen (zie vorige pagina).
Op deze hele pagina wordt de toon A als uitgangspunt genomen, maar dat had elke ander toon kunnen zijn.
Alle tonen van A t/m A : A Ais B C Cis D Dis E F Fis G Gis A
Formule majeur toonladder: T - T - T T - T - T - T T
Majeur toonladder van A : A B Cis D E Fis Gis A
Trappen : 1 2 3 4 5 6 7 8
Tussenliggende tonen : Ais C Dis F G
Wordt aangeduid als : b2 b3 b5 #5 b7
Of : #4
Reeds behandelde akkoord formules:
majeur akkoord, trappen 1 3 5
mineur akkoord, trappen 1 b3 5
sus4 akkoord, trappen 1 4 5 (A D E)
Het sus4 akkoord is een tussen-akkoord. Sus is de afkorting van het Engelse woord "suspended" wat opgeschort of uitgesteld betekent. Dit akkoord wordt (in geval van A) vaak gespeeld voorafgaand aan een A majeur akkoord voor wat meer variatie in de begeleiding. Wat "uitgesteld" wordt is de typische vrolijke toon (de 3e trap). Men omschrijft de klank ook wel als "uitgesteld majeur".
Na de 1 (de grondtoon) bepaalt de eerste harmonische toon de hoofdklank van een akkoord, zoals b3 (mineur) of 3 (majeur) of 4 (sus4).
De 5e trap geeft geen speciale klank maar maakt het akkoord voller.
Theoretisch is sus4 eigenlijk geen basis voor een klank, maar omdat het zoveel gebruikt wordt en ook soms als zelfstandig akkoord gebruikt wordt, omschrijf ik dat hier toch zo.
Er bestaat ook nog een sus2 akkoord, maar dat komt nog.
Alle tonen van A t/m A : A Ais B C Cis D Dis E F Fis G Gis A
Formule majeur toonladder: T - T - T T - T - T - T T
Majeur toonladder van A : A B Cis D E Fis Gis A
Trappen : 1 2 3 4 5 6 7 8
Tussenliggende tonen : Ais C Dis F G
Wordt aangeduid als : b2 b3 b5 #5 b7
Of : #4
Nu behandel ik meteen maar een van de vervelendste delen van de akkoordenleer (beetje lang, maar belangrijk verhaal).
7-akkoorden oftewel septiem-akkoorden.
Septiem komt van het Latijnse septimus wat 7e betekent. Aan de eerder behandelde drieklanken majeur en mineur wordt een 4e toon toegevoegd. Men noemt het dan ook een "vierklank" (Engels: four-tone). Die extra toon is de 7e of de verlaagde 7e trap van de toonladder. Na de 5e trap zijn dit de eerste tonen die makkelijk in het gehoor liggen. Door die extra toon hebben deze akkoorden een uitgebreidere klank.
Maarrrrrrrrrrrr.................. er wordt uitermate onlogisch genoteerd!
Als het cijfer 7 (of soms de afkorting "sept") in een akkoord-symbool staat bedoelt men dat de verlaagde 7e trap van de toonladder aan het akkoord toegevoegd moet worden. Deze verlaging van de 7e trap wordt in de "akkoord-naam" (het "akkoord-symbool") NIET aangegeven, er staat alleen "7".
Als er staat: Maj7 of #7 of Δ7 of Δ bedoelt men dat de 7e trap (niet verlaagd) toegevoegd moet worden. Maar liefst 4 manieren om aan te geven dat "gewoon" de 7e trap" toegevoegd moet worden, m.a.w. 4 manieren om dit akkoord te noteren!
Akkoord-symbolen in geval van A:
A7 of Asept: trappen 1 3 5 b7 (A Cis E G)
Amin7 of Am7: trappen 1 b3 5 b7 (A C E G)
Amaj7 of A#7 of AΔ7 of AΔ: trappen 1 3 5 7 (A Cis E Gis)
Waarom deze onlogische notaties?
Lang geleden is men begonnen met simpele volksmuziek op te schrijven d.m.v. akkoord-symbolen. Eerst alleen de eenvoudigste drieklanken majeur en mineur. Na verloop van tijd begon men ook vierklanken te gebruiken met als 4e toon de verlaagde 7e trap van de toonladder. Deze toon past bij zowel mineur als majeur akkoorden en deze akkoorden passen makkelijk in eenvoudige liedjes. Die verlaagde 7e trap heeft men toen in akkoord-symbolen aangegeven met alleen het getal 7.
Daar is het meteen al mis gegaan want toen muziek iets ingewik-kelder werd, bleek dat men toch ook een symbool voor een akkoord met de 7e trap moest verzinnen. De meest logische notatie met het cijfer 7 kon niet meer, want die was al in gebruik voor de verlaagde 7e trap (en ingeburgerd).
Men noteerde dat toen maar als "#7". Het kruis betekent hier: verhoog die verlaging van de 7e trap. Inconsequent, want het # wordt hier gebruikt als een soort "opheffingsteken" om een eerder gemaakte afspraak op te heffen. #7 in een akkoordsymbool betekent dus: voeg de 7e trap toe.
Het pijltje omhoog Δ is nog niet zo lang geleden over komen waaien uit Amerika. Dat wordt nu ook hier gebruikt alleen voor dit akkoord i.pl.v. het #, bijv. AΔ7. Soms gebruikt men alleen het het pijltje, dus bijv. AΔ. Dat zie je regelmatig want het is de kortste manier van noteren. Als je in een akkoord-symbool het pijltje omhoog Δ ziet staan (al dan niet met een 7) betekent het ook weer: voeg de 7e trap toe.
Men noteert dit akkoord ook als "Maj7". Dat "Maj" slaat hier op de "grote" septiem. Zo noemt men de afstand van de grondtoon tot de 7e trap (zie volgende pagina). In de regel bedoelt men met majeur de vrolijke klank van een akkoord, veroorzaakt door het gebruik van de 3e trap. Maar de term "majeur" wordt in akkoord-symbolen NIET gebruikt om die vrolijke klank aan te geven. De afkorting Maj7 betekent: voeg de 7e trap toe. Bij verkorte notaties van nog uitgebreidere akkoorden (die nog behandeld gaan worden) staat het cijfer 7 er zelfs niet bij. Als je in een akkoord-symbool de afkorting "Maj" ziet staan (al dan niet met een 7) betekent het ook weer: voeg de 7e trap toe.
Ten overvloede: Als je in een akkoord-symbool m of min ziet staan betekent het dat de 3 trap verlaagd wordt (droevig), als je Maj ziet staan betekent het dat de 7e trap (niet verlaagd) toegevoegd moet worden. Super onhandig allemaal, maar het is niet anders.
De term Maj7 is in deze cursus mijn voorkeursnotatie omdat dat het meest gebruikt wordt, maar je moet alle notaties voor dit akkoord uit je hoofd leren, want je kunt ze allemaal tegenkomen.
Dan is het nog niet compleet, want voor een 7-akkoord kom je ook nog de term "dominant 7-akkoord" tegen (wordt nog behandeld).
min/Maj7 ?!?!?!
Bij een mineur akkoord klinkt de 7e trap (dus niet verlaagd) vreemd en men dacht dat men hiervoor geen akkoord-symbool hoefde te verzinnen. Men noemt het nu nog steeds soms "het akkoord zonder naam". Als je aan een Amin de 7e trap wilt toevoegen zou je het "Amin/Maj7" moeten noemen en dat wordt zo ook gedaan. Verwarrender kan haast niet als je het voorgaande niet weet. Het is geen "basis-akkoord" maar je komt het soms tegen als tussen-akkoord in jazz en mooie popnummers. Ook kortere notaties kun je tegenkomen, zoals: Am/#7 of Am/Δ7 of zelfs AmΔ.
Dit hele gedoe had voorkomen kunnen worden als men een akkoord met de verlaagde 7e trap meteen een b7-akkoord (mol7-akkoord) had genoemd en een akkoord met de 7e trap gewoon een 7-akkoord. (hoe simpel kan het zijn?) Maar men heeft dat niet gedaan en het is helaas ook nooit aangepast en dat gaat niet gebeuren ook. Uitgeschreven muziek en lesstof van honderden jaren zou aangepast moeten worden, of er gaan twee manieren van noteren naast elkaar bestaan en dat vindt men onacceptabel.
Alle tonen van A t/m A : A Ais B C Cis D Dis E F Fis G Gis A
Formule majeur toonladder: T - T - T T - T - T - T T
Majeur toonladder van A : A B Cis D E Fis Gis A
Trappen : 1 2 3 4 5 6 7 8
Tussenliggende tonen : Ais C Dis F G
Wordt aangeduid als : b2 b3 b5 #5 b7
Of : #4
6 akkoord oftewel sext akkoord
A6 akkoord, trappen 1 3 5 6 (A Cis E Fis)
Amin6 of Am6 akkoord, trappen 1 b3 5 6 (A C E Fis)
Sext komt van het Latijnse woord sextus wat 6e betekent.
Dit zijn ook vierklanken. Het zijn gewone majeur en mineur akkoorden met een 4e toon, de 6e trap toegevoegd. Deze akkoorden hebben een beetje jazzy klank. Verder (voor de verandering) geen bijzonderheden.
Samenvatting van de tot nog toe behandelde akkoorden:
Symbolen : Trappen:
geen : 1 3 5
min of m : 1 b3 5
sus4 : 1 4 5
7 of sept : 1 3 5 b7
min7 of m7: 1 b3 5 b7
Maj7 : 1 3 5 7
6 : 1 3 5 6
min6 : 1 b3 5 6
Anders samengevat:
Als er niets bij staat (dus alleen maar een letter) is het een majeur-akkoord.
Dat bestaat uit de 1e, 3e, en 5e trap van de toonladder (vrolijk).
De termen "min" of "m" (mineur) in een akkoord-symbool betekenen:
Een akkoord bestaande uit de 1e, verlaagde 3e en 5e trap (droevig).
Het akkoord-symbool "sus4" betekent:
Een akkoord bestaande uit de 1e, 4e en 5e trap.
Het getal 6 in een akkoord-symbool betekent:
Voeg aan het akkoord de 6e trap toe.
(kan bij majeur en bij mineur)
Het getal 7 en de term "sept" in een akkoord-symbool betekenen:
Voeg aan het akkoord de verlaagde 7e trap toe.
(kan bij majeur en bij mineur)
De term Maj7 en de tekens #7, Δ7 en Δ in een akkoord-symbool betekenen:
Voeg aan het akkoord de 7e trap toe.
Er zijn nu 8 verschillende basis-akkoorden behandeld en er zijn 12 tonen waar je vanuit kunt gaan. Als het goed is kun je nu zelf 96 akkoorden construeren.
Ook behandeld het "buitenbeentje" min/Maj7 bestaande uit de 1e, verlaagde 3e, 5e en 7e trap. In de vele nummers die ik uitgezocht heb, ben ik het akkoord één keer tegengekomen in "Put your records on" van Corinne Bailey Rae (klinkt daar wel heel mooi).